Sp.a lanceerde deze week een voorstel om de erfbelasting te hervormen. De partij wil dat iedereen een belastingvrije som van 250.000 euro krijgt. Dat is niet per erfenis, maar geldt voor alles wat je in totaal in je leven erft of geschonken krijgt. Alles erboven wordt dan tegen oplopende tarieven belast. Sp.a wil op die manier de ongelijkheid verminderen.
Voor heel wat economen en filosofen is het zonneklaar: erfenissen hebben een grote impact op de instandhouding van de ongelijkheid, vooral omdat erfenissen erg groot kunnen zijn. Bovendien heeft de ontvanger van een erfenis hieraan geen enkele verdienste. Het is dus rechtvaardig om erfenissen sterk te belasten.
Een hogere erfbelasting is ook efficiënt, omdat je hierdoor de lasten op arbeid navenant kan verlagen. Nu wordt er gemiddeld 12% belastingen betaald op erfenissen, terwijl dat op arbeid dubbel zoveel is, zonder dan nog rekening te houden met de hoge socialezekerheidsbijdragen die op het arbeidsinkomen betaald worden.
Hogere erfbelastingen zijn voor de meeste experts dus een evidentie. Het contrast met de publieke opinie is enorm, die hiertegen sterk gekant is. Dat valt deels te verklaren doordat hogere erfenisbelastingen vaak geïsoleerd voorgesteld worden. Maar elk voorstel voor een hogere erfbelasting zou budgetneutraal moeten zijn voor de overheid. Dat betekent dat de hogere erfbelastingen toelaten om elders de belastingen te verlagen, zoals bijvoorbeeld de arbeidslasten. Dan moeten zij die werken voor hun welvaart minder betalen, en zij die het in de schoot geworpen krijgen meer. Dat zou de tegenstand al wat moeten doen afbrokkelen.
Het is dan ook politiek onhaalbaar om tegen deze sterke oudergevoelens in te gaan. Sp.a lost dit goed op door een belastingvrij minimum voor het leven voor te stellen, dat bovendien hoog ligt. Ouders kunnen met dit voorstel meer dan gerust zijn: je zal je kinderen belastingvrij ruim kunnen helpen.
De vraag is hoe hoog de belastingvrije som moet zijn, evenals de progressieve tarieven die je boven die som betaalt. Een belastingvrije som van 250.000 euro zou kunnen leiden tot lagere inkomsten uit de erfbelasting. In dat geval kan je de arbeidslasten niet verlagen, integendeel! Dat kan niet de bedoeling zijn en dan moet de belastingvrije som omlaag of moeten de progressieve tarieven die je erboven betaalt naar omhoog. Of een combinatie van beiden.
Ten slotte is er bij elke belasting ook de vraag hoe het ontwijkingsgedrag kan vermeden worden. Vooral bij grote erfenissen is dat een uitdaging. Dat is nu ook al het geval, maar bij hogere belastingstarieven boven de belastingvrije som wordt dit nog belangrijker.
Het aanleggen van een vermogenskadaster is een oplossing. Als dat politiek moeilijk ligt, zou men zich kunnen beperken tot het goed opvolgen van de grote vermogens.
Deze tekst verscheen eerst als opiniestuk bij De Morgen.
Vanmeenen Dirk
February 17, 2018 at 9:33pmEn wat dan met familieondernemingen die door de kinderen geërfd worden? Hoge erfenisrechten betekent in dit geval einde onderneming, einde tewerkstelling van hoeveel mensen?
louis
April 21, 2018 at 7:35pmGraag had ik dit onderwerp in een historisch perspectief geplaatst. De industriële revolutie is maar kunnen doorbreken in de jaren 1800 omdat Napoleon de erfeniswetgeving veranderde. De technische basiskennis was al lang aanwezig, de maatschappelijke context om te investeren was er niet tot na Napoleon. Voor Napoleon was de erfenis simpel geregeld: alles ging naar de oudst geborene, andere kinderen kregen niets en waren afhankelijk van de goodwill van de erfgenaam. Door Napoleon’s verandering kreeg elk kind een gelijk deel, en dat leidde tot een versnippering van vermogen en gaf elk kind de mogelijkheid om zijn/haar talenten te ontwikkelen door de brandstof van de erfenis. Dit is Napoleon’s grootste ‘erfenis’, het kader scheppen om de creativiteit te laten ontwikkelen. Het voorstel van de socialisten is teruggaan naar de pre-napoleonistische situatie, waarbij de erfenis naar de staat gaat. De staat is effectief de eerstgeborene en de mensen dienen maar te hopen op de goodwill van de ‘eerste erfgenaam’, en we weten allemaal dat de staat in de eerste plaats voor zijn eigen onderdanen (politici en ambtenaren) zorgt. Er is nog een andere reden waarom de socialisten dit voorstellen (en spoedig zullen andere partijen volgen): in 2013 was 50% van de bevolking ouder dan 40 jaar, in 2033 is 50% van de bevolking ouder dan 60. Van de personen minder dan 60 jaar is (de andere 50%) is 20% jonger dan 25 jaar. Dan blijft er maar 40% van over die in de actieve leeftijd werkt. Van deze 40% is 33% afhankelijk van een overheidsuitkering in een of andere vorm. Bottom line: 75% is ouder dan 60, leeft van de overheid of is nog niet op de arbeidsmarkt. 25% van de mensen in de privé zullen deze ganse structuur moeten dragen, ofwel de democratische meerderheid van 75% zal de minderheid uitbuiten want de nieuw gepensioneerden zullen nooit aan hun vermogen zitten (“ik heb in mijn tijd als actieve de gepensioneerden betaald en nu zullen de actieven mijn pensioen betalen”). De politici beseffen dit maar al te goed en willen hun eigen inkomsten (en die van hun ambtenaren) ook veilig stellen. De 25% kan dat niet betalen en aan de pensioenen/uitkering zal niet geraakt worden (het zijn kiezers), dus wat is er gemakkelijker dan de erfenissen 100% te gaan belasten. PS, de bevolkingspiramide is een belgisch probleem (Nederland, Duitsland en Frankrijk hebben een gezondere situatie). Daarom heb ik mijn kinderen aangespoord om dit land te verlaten, dit is een verloren land.