De Tijd berichtte op 23 maart dat de Vlaams Minister van Begroting Bart Tommelein de erfbelasting wil hervormen. Hij wil dat erfgenamen, zoals broers en zussen, minder erfbelasting betalen. Dat ligt in het verlengde van een eerdere hervorming in Vlaanderen waarbij schenkingen minder worden belast.

De Tijd verwees in het artikel naar het gevoel van onrechtvaardigheid dat veel mensen ervaren als het over belastingen op hun erfenis gaat. Vaak wordt het argument gebruikt dat erfbelastingen een dubbele belasting zijn, omdat op dit vermogen al belastingen betaald zijn. Dat is technisch niet correct, omdat het niet de eigenaar van het vermogen is die belast wordt (want die is dood), maar wel de ontvangers van de erfenis. Bovendien zijn vele, zoniet alle, belastingen op geldstromen dubbele of meervoudige belastingen. Zo kan je bijvoorbeeld ook de BTW bekijken als een dubbele belasting, omdat ook je beroepsinkomsten, waarmee je aankopen doet, reeds belast zijn. En wat te zeggen van de belasting op dividenden, nadat de vennootschap reeds vennootschapsbelasting betaald heeft? Het is voor mij dan ook moeilijk te begrijpen dat het argument van de dubbele belasting überhaupt nog gebruikt wordt ter verdediging van lage erfbelastingen.

Ook ethisch is het verhogen van de erfbelasting relatief gemakkelijk te verdedigen. De erfenis-ontvanger heeft immers heel waarschijnlijk niets moeten doen voor het ontvangen van de erfenis. Toch denk ik dat dit argument weinig indruk maakt. Het is immers een zeer individuele kijk op erfbelastingen en dat botst bij veel ouders die hun kinderen vaak voor een stuk als een verlengde van zichzelf zien, en veel, zoniet alles, over hebben om hun kinderen te helpen. Deze gevoelens zijn zeer sterk en heel goed begrijpen. Dat verklaart volgens mij de enorme tegenkanting tegen hogere erfbelastingen, ondanks de hierboven aangehaalde argumenten.

Toch denk ik dat de erfbelasting moet verhoogd worden. Een hogere erfbelasting is niet alleen rechtvaardig, maar is ook voordelig voor de overgrote meerderheid van de bevolking (en de samenleving in haar geheel), op voorwaarde dat de opbrengst gebruikt wordt om de personenbelasting te verminderen.

Die vermindering van de personenbelasting kan significant zijn. In 2016 inde de Vlaamse overheid 1,3 miljard euro aan erfbelasting op een totaal van 10,5 miljard erfenissen, of een gemiddelde belastingsvoet van 12,4%. In Vlaanderen inde de federale overheid op basis van het inkomstenjaar 2014 29 miljard euro via de personenbelasting op een totaal van 122 miljard totaal netto belastbaar inkomen. Dat is een gemiddelde aanslagvoet van bijna 24 procent.

Indien Vlaanderen de erfbelasting op hetzelfde niveau zou brengen als de personenbelasting, wat gegeven de bovenstaande argumentatie het minimum minumorum zou moeten zijn, dan levert dit ongeveer 1,3 miljard euro extra op en kan de personenbelasting met 4,5 procent dalen. Als de erfbelasting op gemiddeld 50% wordt gezet, levert dit bijna 4 miljard euro op en kan de personenbelasting dalen met 13,5 procent.

Dat betekent dat ook arbeidsbelastingen, die het grootste deel uitmaken van de personenbelasting, met minstens 4,5 of 13,5 procent kunnen dalen. Dat zou voor de samenleving als geheel wenselijk zijn, omdat arbeid nu te veel belast wordt en de economische groei fnuikt. Bovendien is het ook rechtvaardiger, omdat bij het arbeidsinkomen de factor toeval veel lager ligt dan bij een erfenis: hier is het heel waarschijnlijk dat de ontvanger voor het inkomen heeft moeten werken.

En, ten slotte, bij een dergelijke taxshift van arbeid naar erfenissen, zal de overgrote meerderheid hier bij winnen. De inkomensverdeling is immers gelijker verdeeld dan de vermogensverdeling van 65-plussers, zoals te zien is op bijgaande figuur. De hogere percentielen hebben wat betreft vermogen een hoger aandeel in vergelijking met het inkomen. Dat betekent dat het voor de meerderheid van erfgenamen voordelig wordt indien ze meer belasting moeten betalen op hun erfenissen, op voorwaarde dat hun arbeidsinkomen minder belast wordt. Heel wat ouders die dan pleiten tegen hogere erfbelastingen en lagere personenbelasting, ageren dan tegen het belang van hun kinderen.

Deze tekst verscheen eerst als column in De Tijd.