Twee dagen geleden, op 1 januari, is Derek Parfit overleden. Parfit is een Engelse filosoof die werkte rond identiteit en rationaliteit. Ik heb hem leren kennen tijdens de les moraalfilosofie. Dat heeft toen indruk op mij gemaakt en ik koos er indertijd voor om mijn scriptie te maken over het deel ‘Future Generations’ uit zijn boek ‘Reasons and Persons’ (1984).
Ik heb achteraf nog weinig gelezen over en van Parfit, dus ik ben absoluut geen kenner. Maar de naam en een paar van zijn opmerkelijke redeneringen zijn me altijd bijgebleven, omdat ze soms mijn hoofd deden tollen. Ik wil hieronder dan ook graag een dergelijke redenering delen.
1. We weten dat als de conceptie van een persoon niet zou plaatsvinden op het moment dat ze in werkelijkheid gebeurd is, dat deze persoon dan nooit zou bestaan hebben. We kunnen ons ook voorstellen dat dagelijks al dan niet bewust beslissingen worden genomen waardoor de conceptie van een persoon effectief wel of juist niet plaatsvindt.
2. Stel, we moeten nu kiezen tussen niets doen (laissez-faire) of drastisch ingrijpen (bijvoorbeeld voor klimaatverandering). Wanneer we voor laisser-faire kiezen, dan betekent dit dat we direct en indirect miljoenen en miljarden andere beslissingen nemen dan wanneer we voor het drastische beleid zouden kiezen. Op termijn zou dat verschil in beslissingen leiden tot een totaal andere toekomstige populatie.
3. Zelfs als de toekomstige populatie bij het drastische beleid veel en veel gelukkiger zou zijn dan de toekomstige populatie onder het laisser-faire beleid, dan nog maakt het niet uit welk beleid we kiezen, op voorwaarde dat de laisser-faire-populatie nog enigszins gelukkig is en hun leven nog net de moeite waard vinden. Immers, de laisser-faire-populatie heeft niets te klagen, want ze zouden er gewoon niet geweest zijn indien we voor het drastische beleid gekozen zouden hebben.
4. Dit is een vrijgeleide om beslissingen te nemen die in de eerste plaats goed zijn voor de huidige generaties (en die van de nabije toekomst), zolang de toekomstige mensen enigszins gelukkig zijn.
Bovenstaande redenering en conclusie gaan in tegen onze intuïtie. En net dat maakt ze zo interessant.
[Ik ben benieuwd of er Parfit-kenners in Vlaanderen zijn.]
Filip
January 26, 2017 at 6:46pmWaarom zouden we slechter af zijn als we er in de eerste plaats nooit geweest zouden zijn ?Leven is kort proeven van alle emoties, gewaarwordingen, sensaties, en dies meer die alleen de levenden kunnen ervaren en die dan allemaal tezamen met je herinneringen, verwezenlijkingen en ideeën eigen aan het mens zijn moet afgeven – onverbiddelijk, er rest niets meer van het bewuste wezen dat je ooit was. De gruwelijke zinloosheid van dit macabere gebeuren is de ultieme wreedheid. Het is zo wreed omdat de mens weet en begrijpt wat de dood is en hoe onontkoombaar hij op ons afkomt.
Het ultieme vergiftigde cadeau als het ware – hier, ik schenk je het leven , om als je het dan eenmaal hebt te moeten vaststellen dat het maar een vreselijke grap betreft. Het gegevene wordt je genadeloos terug ontstolen.
De enige troost is de eerlijkheid ervan – geen mens ter wereld die er kan aan ontsnappen. Voor de dood bestaan er geen klassenverschillen, de dood is niet omkoopbaar.
Het zou aangewezen zijn dat gezinsplanners beginnen te beseffen dat niet iedereen zo happy is met dit tijdelijk leven dat je ongevraagd toebedeeld wordt.
De jonge leeftijd van de meeste ouders kan eventueel aangevoerd worden als excuus. Jongelingen worden in de mensmaatschappij zoveel mogelijk afgeschermd van de lelijkheid van de dood.
Op het moment dat ze zelf stervelingen beginnen te verwekken kunnen ze dus onmogelijk beseffen wat ze aanrichten. De daaropvolgende vertedering die peuters en kleuters opwekken maakt hen blind voor de afschuwelijke gevolgen van hun ondoordachte daden.
Verwek geen stervelingen meer… iedere geboorte wordt uiteindelijk tenietgedaan door de dood.
Geboortes zijn de brenger van toekomstige smart en noodlot, men camoufleert ze met feestgedruis en leut. Het eindstation van iedere geboorte is desillusie en kwellende machteloosheid. Daarbij is de menselijke soort de gevaarlijkste parasiet voor de rest van het leven op de blauwe planeet…