Godsdienst in het katholiek onderwijs moet opnieuw religieuzer worden. De argumentatie van de bisschoppen is opmerkelijk: ze merken dat leerlingen zich steeds meer afvragen wie ze zijn. Maar daar hebben we geen lessen voor nodig.

De reactie van moraalfilosoof Patrick Loobuyck in deze krant loog er niet om: ‘Het is hier gedaan met het christendom.’ De secularisering is al decennia bezig en gaat onverdroten voort. Het is dan ook vreemd dat men leerlingen wil helpen om hun identiteit te vinden door de godsdienstles religieuzer in te vullen, als die leerlingen zelf al lang niet christelijk meer zijn, en nog minder katholiek.

En dat geldt ook voor onze samenleving. Het is niet meer zo dat de kerk het leven domineert. Ze heeft plaats moeten maken voor andere religies en de vrijzinnigheid. Voor sommigen is het nochtans simpel: kerken zijn deel van onze cultuur en horen in België en Europa; moskeeën niet. Dat er hier kerken staan, is echter niet wat onze samenleving kenmerkt. Dat hier kerken mógen staan is dat wel, net als het feit dat er moskeeën en synagogen naast kunnen staan.

Dat is de essentie van de westerse samenleving: de vrijheid die zo veel mogelijk aan iedereen gegeven wordt. Zolang je anderen niet schaadt mag je als volwassene doen wat je wil.

Misschien is dat voor sommigen wat teleurstellend. Het westerse ‘grote verhaal’ heeft immers geen inhoud: dat moet je als individu zelf schrijven. Meer nog, het ‘grote verhaal’ is net dat niemand je mag opleggen welk levenspad te volgen. Dat kan voor jongeren verwarrend zijn, omdat zij vaak nog op zoek zijn naar hun persoonlijke identiteit. En dat gebrek aan inhoud is misschien ook de grote zwakte van het westerse verhaal: voor wie op zoek is naar zingeving geeft het geen richting.

Dat het westerse verhaal inhoudsloos is, is overigens gebetonneerd in onze grondwet en internationale verdragen. Zelfs al zou een democratisch verkozen meerderheid een inhoudelijk verhaal willen opleggen, dan nog mag ze dat niet doen. Onze vrijheden zijn niet onderhevig aan een democratische stemming. Als een gekozen meerderheid die wil inperken, mag dat enkel om andere grondrechten te vrijwaren. Anders zal een rechtbank de democratisch gestemde regel nietig verklaren.

Dat essentiële aspect van onze samenleving, dat de liberale grondrechten niet onderhevig zijn aan een democratische meerderheid, is onvoldoende bekend. Enkel door die onwetendheid was het mogelijk dat we wekenlang gepalaverd hebben over zoiets als een algemeen boerkiniverbod. Dat zal in de toekomst hopelijk veranderen als er eindelijk vakgebonden eindtermen voor burgerschap komen, die ook het belang en de enorme impact van de liberale grondrechten uitleggen. Dat is dan ook veel belangrijker om te weten wie we zijn, dan de godsdienstles wat religieuzer te maken.

Deze tekst verscheen eerst in DS Avond van De Standaard.