Beste Joël De Ceulaer,

In navolging van je Knack-collega Peter Casteels, die zich een paar weken geleden in een brief tot Tom Lanoye richte, richt ik me vandaag in deze brief tot jou.

Maar waar Casteels de euvele moed had om Lanoye aan te manen om te stoppen met zijn columns, schrijf ik jou om het omgekeerde te doen, namelijk terug aan het opinieschrijven te slaan. En ik acht mijn brief moediger dan die van Casteels. Het is immers een publiek geheim dat iedereen zat te wachten tot die vervelende Lanoye eens op zijn plaats zou gezet worden. Daarentegen zal iemand die een brief schrijft om Joël De Ceulaer terug aan het opiniëren te zetten, al te makkelijk weggezet worden als een vleier. Maar dergelijke hoon raakt me niet, omdat ik weet dat het voor de goede zaak is.

Het werd met veel bombarie aangekondigd, je hield er zelfs een interview aan over in De Morgen. En terecht. Joël De Ceulaer die zegt te stoppen met zijn gevreesde Lastpost en Twitteropinies. Je was het beu om je beperkt aantal opinies (3,5 om precies te zijn) te horen herhalen. Je vreesde een karikatuur van jezelf te worden.

Je had er goed over nagedacht, zei je, om ermee te stoppen. Maar niet goed genoeg, volgens mij.

Ik heb er uiteraard geen probleem mee dat je even een sabbatical neemt, ik gun het je zelfs. Reculer pour mieux sauter. To come back with a vengeance, zoals je het wellicht zelf zou benoemen. Maar het was meer. Je lijkt niet meer te geloven in het spuien van opinies, ook niet als ze goed onderbouwd zijn. Of toch maar een paar keer, daarna stop je er beter mee. En dat stoot me tegen de borst. Ideeën zijn immers heel belangrijk, zeker als ze goed onderbouwd zijn. En dan is herhaling noodzakelijk.

En als de opiniemaker openstaat voor discussie over zijn opinie, kan een doorgedreven Socratische dialoog ons (dichter) tot de waarheid brengen. Want Socrates wist het al: om over een bepaalde kwestie (dichter) tot de waarheid te komen, heb je enkel en alleen twee personen nodig die bereid zijn open en rationeel met elkaar in gesprek te gaan. Politici zijn daarvoor niet geschikt, niet omdat ze de intellectuele capaciteiten ontberen, maar omdat het veranderen van zijn of haar initiële positie de kiezer enkel maar in verwarring brengt. Als politicus kan je je dat slechts een paar keer in je carrière permitteren. En dát is de reden dat politieke debatten geen zoektocht naar waarheid zijn, maar eerder het overtuigen van kiezers van je eigen waarheid.

Daar is niets mis mee, maar het verhoogt het belang van de opiniemaker wel. Jouw capitulatie is dan ook een spijtige zaak, omdat je het belang van het herhaaldelijk spuien van goed onderbouwde opinies lijkt te negeren, of op zijn minst te onderschatten. Met andere woorden, je bent te bescheiden in je rol als lastpost-opiniemaker.

Anderzijds ben je niet bescheiden genoeg, op het arrogante af. En dan betreft het je ambitie. Hoe essentieel de rol van een opiniemaker ook is, de individuele opiniemaker zal met zijn opiniemakerij nooit een zichtbare deuk in een pakje boter slaan. Hij zal het in ieder geval niet merken. Daarvoor is de impact te vaag.

Laat ik mezelf als anekdote nemen om mijn punt te illustreren. In mijn twintigerjaren was ik getuige van de opkomst van het Vlaams Blok. Die ideologie kon mij helemaal niet bekoren, maar ik vond ook mijn gading niet in de tegenstem van de toenmalige, linkse, politiek-correcte kerk. Gelukkig was er Liberales, een kleine, niet-professionele groep van mensen die zich liberaal noemen en die in hun opinies zich duidelijk en ferm afzetten tegen het racistische discours, maar die tevens niet vervielen in de val van het cultuurrelativisme, waar links wel aan leek te lijden. Ik heb het hen nooit expliciet gezegd, maar de opinies van veel van de andere kernleden van Liberales waren in die tijd een verademing voor mij. Hetzelfde met Het Blauwe Boekje van Sven Gatz en Patrick Vankrunkelsven. Wellicht weinig mensen die het boekje nog kennen, maar hun visie op het liberalisme heb ik van a tot z gelezen. En zo zijn er nog veel meer, om jouw inteviews in Knack niet te vermelden, die de ideeën en opinies van mensen vormen. Die vorming is echter niet duidelijk afgelijnd en de feedback die een opiniemaker krijgt is dan ook vaag.

Jij lijkt echter net dat aan je hart te laten komen: telkens maar die 3,5 opinies debiteren zonder dat de publieke opinie lijkt bij te draaien, laat staan de politieke klasse: een mens zou er moedeloos van worden. Foei, Joël! Je ambitieniveau moet lager of op zijn minst anders. Streef niet naar een zichtbare impact, maar weet dat er impact is. Als één telg in een medialandschap van meer dan 6 miljoen mensen zet jij inderdaad niet de toon. Dat gebeurt collectief, en je bent er één stem in. Een relatief veelgehoorde stem, ja, maar niet de dominante. Die heeft niemand.

Vergeet ook niet dat een publiek dynamisch is. Wekelijks vallen er mensen weg en komen er nieuwe bij. Ja, ook bij de lezers van Knack. Per jaar worden er in Vlaanderen ongeveer 65.000 mensen geboren, of ongeveer 1200 per week. Dat is dan ook het gemiddelde aantal nieuwe potentiële lezers, gewoon door het demografisch effect, die jouw 3,5 opinies nog nooit hebben gehoord of gelezen.

En dan die tweet. “#notetoself Op de tanden bijten, kerel”, tweette je. Waarin je duidelijk aangaf dat je je moest inhouden om niet te opiniëren. Ik weet niet waarover, maar dat doet er nu niet toe. Het gaat ver als je je moet inhouden, koketterend of niet, om je opinie te geven. Laat je gaan. Het is ook máár Twitter. Dat je recent toch je opinie gaf om Karl Drabbe te steunen, die wellicht bij uitgeverij Pelckmans ontslagen is omwille van zijn Vlaams-nationalistische ideologie, gaat in de juiste richting.

Om af te sluiten, enkele vrijblijvende tips om terug volwaardig aan het opinieschrijven te gaan:

• Geen wekelijkse column. Misschien zelfs geen vaste frequentie. Doe sporadisch, wanneer de gelegenheid zich aandient. Een journalist van jouw kaliber kan dat makkelijk afdwingen. Het is dat of niets. Oplages schieten zonder twijfel in de hoogte, telkens een column van je hand verschijnt. Wat je onderhandelingsmacht over je loon niet zal ondermijnen.
• Begin een blog. Laat je ideeën de vrije loop; tweet al eens een gedachte in de hoop op zinnige reacties die je idee verder aanscherpen. Schrijf op basis van die kleine blogstukje en tweets een meer coherente opinie. Paul Krugman doet het zo, en waarom zou Joël De Ceulaer zich niet mogen spiegelen aan Krugman?
• Ongetwijfeld onnodig te zeggen, maar het internet zit vol trolls, zowel ter linker- als ter rechterzijde. Ik vermoed dat je vooral last heb van de V’tjes. Negeer het. Draag het zelfs niet als ereteken.
• Ga in discussie met mensen die inhoudelijke tegenargumenten hebben. Heb geen schrik van kritische vragen: beantwoord ze.
• Een journalist mag opinies hebben. Elke journalist heeft een eigen mens- en wereldbeeld. Het is dan ook eerlijker als je ook kleur bekent, zoals jij doet.

Neem deze tips ter harte, stop het kokketerende gedoe en ga terug aan de schrijf. Elke goed onderbouwde, relevante opinie verdient het om uittentreure herhaald te worden tot de opinie in kwestie in al haar nuances tot het repertorium van de publieke opinie behoort.

En ik beloof je, ik zal enkel de Knack kopen als je Lastpost erin staat.

Met vriendelijke groet,
Andreas Tirez